Σακχαρώδης Διαβήτης και άσκηση

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα συχνό νόσημα που προσβάλλει το 1-4 % του πληθυσμού. Διακρίνεται σε τύπου Ι (νεανικός διαβήτης), που έχει συχνότητα 0.2 % περίπου και στον τύπο ΙΙ (διαβήτης της ώριμης ηλικίας), που είναι και ο πιο συχνός.

Ως κύρια αίτια που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη είναι η κληρονομικότητα, λοιμώξεις από ιούς, αυτοάνοσες διαταραχές, η παχυσαρκία, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, η κακή διατροφή, το ψυχικό στρες κ.α.. Τα τελευταία 4 αίτια οδηγούν κυρίως στην εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ.

Ο τύπου Ι σακχαρώδης διαβήτης συνήθως εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 35 ετών, για αυτό είναι και ο συνηθέστερος τύπος που εμφανίζεται στους αθλητές. Η έναρξη των συμπτωμάτων είναι αιφνίδια, δεν συνοδεύεται από παχυσαρκία και υπάρχει συνήθως ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη στην οικογένεια. Τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα είναι πολύ ελαττωμένα, καθώς και η αντίσταση των ιστών στην ινσουλίνη.. συχνά συμπτώματα στη μορφή αυτή του διαβήτη είναι η ξηροστομία, πολυδιψία, πολυουρία και καταβολή δυνάμεων.

Αντίθετα ο τύπος ΙΙ διαβήτης εμφανίζεται συχνότερα μετά την ηλικία των 40 ετών, συνοδεύεται από παχυσαρκία και τα επίπεδα ινσουλίνης που κυκλοφορούν στο αίμα είναι φυσιολογικά ή αυξημένα. Για το λόγο αυτό συνήθως αντιμετωπίζεται με δίαιτα, απώλεια βάρους και μερικές φορές με τη χορήγηση υπογλυκαιμικών φαρμάκων. Ο διαβήτης τύπου Ι απαιτεί σχεδόν πάντα χορήγηση ινσουλίνης (ινσουλινοθεραπεία) και κατάλληλη δίαιτα.

Πολλοί γνωστοί αθλητές υψηλού επιπέδου και σε διάφορα αθλήματα πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, χωρίς να συνιστά περιοριστικό παράγοντα για την απόδοσή τους. Κάθε αθλητής που είναι διαβητικός θα πρέπει να ακολουθεί ορισμένα μέτρα προφύλαξης, ιδιαίτερα όταν ο διαβήτης είναι τύπου Ι και αντιμετωπίζεται με ινσουλίνη. Πιο συγκεκριμένα, ο αθλητής θα πρέπει: α) να λαμβάνει ένα ελαφρύ γεύμα 20 με 30 λεπτά πριν την άσκηση, που να περιέχει κυρίως υδατάνθρακες (μακαρόνια, ρύζι, ψωμί). Εάν η άσκηση είναι έντονη και παρατεταμένη θα πρέπει να προσλαμβάνει 15-30 gr υδατανθράκων κάθε 30 λεπτά της άσκησης (για αποφυγή επεισοδίου υπογλυκαιμίας). Επίσης, θα πρέπει να προσλαμβάνει μικρή ποσότητα υδατανθράκων μετά τη λήξη της άσκησης. Τέλος, θα πρέπει να γίνεται συνεχής και επαρκής ενυδάτωση του αθλητή β) θα πρέπει να αποφεύγεται η άσκηση κατά τη διάρκεια της μέγιστης δράσης της ινσουλίνης γ) θα πρέπει να αποφεύγεται η άσκηση των μυών στους οποίους έγινε η ένεση ινσουλίνης για 1 ώρα περίπου μετά τη χορήγηση, γιατί η αυξημένη αιμάτωση ευνοεί την απορρόφησή της. Είναι προτιμότερο οι αθλητές να κάνουν τις εγχύσεις ινσουλίνης στα κοιλιακά τοιχώματα δ) θα πρέπει να τροποποιείται κατάλληλα η δόση της ινσουλίνης κατά την ημέρα της άσκησης. Έτσι, σε ενδιάμεσης διάρκειας δράσης ινσουλίνη θα πρέπει να μειώνεται η δόση κατά 35% την ημέρα της άσκησης. Σε ταχείας δράση ινσουλίνη θα πρέπει να παραλείπεται η δόση πριν από την άσκηση. Πιο κατάλληλες ώρες για προπόνηση είναι οι πρωινές και οι πρώτες απογευματινές ε) θα πρέπει ο αθλητής να είναι απόλυτα πειθαρχικός με την καθημερινή του δίαιτα, με τη λήψη των φαρμάκων και με το πρόγραμμα άσκησης. Θα πρέπει να εκπαιδεύεται στην αναγνώριση των συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμίας, να υποβάλλεται τακτικά σε έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και να έχει πάντα μαζί του κύβους ζάχαρης ή καραμέλες (για άμεση αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας) στ) θα πρέπει να εφαρμόζει σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής κατά την άσκηση. Ιδιαίτερη φροντίδα θέλουν τα πόδια (συχνή αλλαγή καλτσών, κόψιμο νυχιών, χρήση άνετων υποδημάτων), όπου μικροεκδορές μπορούν να οδηγήσουν σε άτονα έλκη, ενώ συχνή είναι η λοίμωξη από μυκητιάσεις.

Ο αθλητής και ο προπονητής δεν πρέπει να φοβούνται τον σακχαρώδη διαβήτη, αλλά να τον σέβονται και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την εξασφάλιση της υγείας του αθλητή. Πρέπει να γίνεται τακτικός έλεγχος όλων των συστημάτων του αθλητή και τουλάχιστον ανά 3μηνο τακτικός έλεγχος των αιματολογικών παραμέτρων.